Program przedmiotu pedagogika oglna

Idee wychowania w systemie filozoficznym Jeana-Jacquesa Rousseau 8. Praktyka edukacyjna realizowana pod wpywem idei naturalizmu filozoficzno-pedagogicznego na przykadzie dowiadcze Pestalozziego 8.

Antynaturalizm filozoficzny jako kontekst nowoczesnego mylenia o edukacji i wytwarzaniu wiedzy o edukacji 8. Nowoczesne mylenie o edukacji i wytwarzaniu wiedzy o edukacji oparte na zaoeniach filozofii idealistycznej 8. Nowoczesne mylenie o edukacji i wytwarzaniu wiedzy o edukacji oparte na zaoeniach filozofii realistycznej 8. Przejcie od filozofowania w sprawie edukacji do kreowania ideologii edukacyjnych w XIX i XX wieku 8. Zwizek ideologii z czasem historycznym 8. Zwizek ideologii z filozofi i nauk Podsumowanie Ewolucja tosamoci pedagogiki 9.

Co mwi o wspczesnej pedagogice depozytariusze kapitau przynalenego autorytetowi nauki 9. Debata niemieckojzycznych pedagogw na temat ewolucji tosamoci pedagogiki 9. Kryzys pedagogiki tradycyjnej w obszarze niemieckojzycznym w latach szedziesitych XX wieku 9.

Koncepcja przezwycienia kryzysu pedagogiki tradycyjnej 9. Co z pedagogik ogln w warunkach ewolucji tosamoci pedagogiki 9. Debata na temat ewolucji tosamoci pedagogiki w Polsce Kryzys pedagogiki tradycyjnej w Polsce na przeomie lat szedziesitych i siedemdziesitych 9. Koncepcja przezwycienia paradygmatu pedagogiki nazwanego naukow pedagogik socjalistyczn 9.

Co z pedagogik ogln w warunkach ewolucji tosamoci pedagogiki Podsumowanie Kwalifikacje nauczyciela polegaj na wiedzy o wiecie i zdolnoci instruowania o nim innych, ale jego autorytet opiera si na przyjciu przeze odpowiedzialnoci za ten wiat.

Wobec dziecka jest on jak gdyby przedstawicielem wszystkich dorosych mieszkacw tego wiata, wskazujcym jego rozmaite szczegy i mwicym dziecku: oto nasz wiat. Hannah Arendt, Midzy czasem minionym a przyszym, Osiem wicze z myli politycznej. Wychowawca musi ryzykowa sob. W krainie kamstwa jego prawdomwno musi by wiksza ni prawdomwno wychowanka. W krainie niesprawiedliwoci jego sprawiedliwo musi przewysza poczucie sprawiedliwoci jego wychowankw.

W krainie nienawici i podejrzliwoci on musi by bardziej prosty i jawny. Na tym polega jego w i e r n o. Ten, kto powierzy mu swoj nadziej, musi wiedzie, e powiernik jest razem z nim razem to znaczy, e w sprawach podstawowych o p kroku przed nim. Jzef Tischner, Etyka solidarnoci Homo sovieticus. Wstp W tradycji anglojzycznej i niemieckojzycznej podrcznikami akademickimi nazywa si obszerne, czsto wielotomowe dziea, zawierajce w miar pen prezentacj teorii naukowych o okrelonym obszarze rzeczywistoci, np.

Podrczniki akademickie mog by te prb przedstawienia w sposb ustrukturalizowany caoci najbardziej aktualnej wiedzy wytworzonej i stosowanej w danej dyscyplinie naukowej. Pedagogika oglna wpisuje si w t drug tradycj pisania podrcznikw akademickich.

Punktem odniesienia wyznaczajcym ramy dla tego opracowania s podrczniki, ktre w sposb caociowy i syntetyczny tworz aktualn struktur wiedzy wytworzonej i stosowanej w pedagogice jako dyscyplinie naukowej.

Przyjmuj, e stanowisko depozytariuszy kapitau naukowego pedagogiki wspczesnej w Polsce zostao najpeniej przedstawione w dwch najnowszych podrcznikach: Pedagogika.

Podrcznika akademicki, t. Gdask , GWP. Wykadni idei czcej autorw obydwu podrcznikw wydaj si sowa Bogusawa liwerskiego o pedagogice, ktrej wyjtkowo polega na tym, e wpisuje si najpeniej w dokonania, odpowiadajc zarazem na podstawowe pytania o sens ycia, o moliwoci rozwoju, o funkcjonowanie i wspieranie czowieka w jego skomplikowanym wiecie B.

Z tego powodu w niniejszym podrczniku pedagogiki oglnej mog ograniczy, a nawet pomin treci, ktre zostay przedstawione w obydwu wymienionych podrcznikach, dotyczce pedagogiki jako dyscypliny naukowej, a bardziej skoncentrowa si na napiciach poznawczych, ktre s rdem trudnoci w wytwarzaniu wiedzy o edukacji, przyczyn niezadowolenia z samego procesu studiowania pedagogiki i efektw tego studiowania oraz pogbiajcych si rozbienoci pomidzy tym, co jest intelektualn ofert pedagogiki wytwarzajcej wiedz naukow a oczekiwaniami i roszczeniami rnych podmiotw edukacji.

Koncentracja na napiciach sytuuje prezentowane podejcie w paradygmacie wykorzystujcym teorie interakcji w badaniach spoecznych. Inspiracj dla przyjcia takiego punktu widzenia w tworzeniu struktury niniejszego podrcznika byy sowa Tadeusza Lewowickiego w recenzji ksiki. Staje si swoistym pomostem midzy wieloma dziedzinami nauki i dziedzinami ycia a pedagogik.

Poredniczy w przekazie wanych idei, inspiruje do krytycznej analizy stanu teorii i praktyki edukacyjnej. Niech te sowa Przewodniczcego Komitetu Nauk Pedagogicznych yczliwego promotora i uczestnika dziaalnoci Zespou Problemowego Pedagogiki Oglnej bd te usprawiedliwieniem wprowadzenia szerokiego kontekstu humanistycznego w przedstawieniu problemw pedagogiki oglnej. Intencj za moj jest moliwie wierne przedstawienie aktualnej wiedzy, obecnej i wykorzystywanej we wspczesnych debatach pedagogicznych, ktrych uczestnicy sytuuj si w problematyce pedagogiki oglnej.

Pedagogika oglna. Tradycja Teraniejszo Nowe wyzwania materiay przedkonferencyjne; programy nauczania przedmiotw odpowiadajcych pod wzgldem treci i zakresu dziaowi pedagogiki nazwanemu pedagogik ogln pod red.

Tradycja teraniejszo nowe wyzwania, pod red. Problemy aksjologiczne, pod red. Kukoowicz i M. Wybrane problemy poznawcze i konteksty dydaktyczne, pod red. Gniteckiego i S. Inspiracje i ograniczenia kulturowe oraz poznawcze, pod red. Bogaja, Warszawa Kielce , A; Problemy, antynomie, dylematy i kontrowersje w myleniu o pedagogice i edukacji, pod red. Hejnickiej-Bezwiskiej i R. Lepperta, Bydgoszcz , UKW.

Gnitecki Pedagogika oglna z metodologi, Pozna , PTP; tene, Wprowadzenie do pedagogiki oglnej, Pozna , PTP oraz wszystkie wczeniej wydane prace, powicone rnym szczegowym problemom i sposobom wytwarzania wiedzy pedagogicznej.

Palki, autorskie i pod jego redakcj: Orientacje w metodologii bada pedagogicznych, Krakw , UJ; Pedagogika w stanie tworzenia, Krakw , UJ; Pedagogika w stanie tworzenia. Praktyka pedagogiczna. Z tak okrelonym zakresem problemowym pedagogiki oglnej korespondowa musi program przedmiotu ksztacenia na poziomie wyszym nazwany pedagogik ogln. W treciach ksztacenia tego dokumentu przyjto, e w zakresie przedmiotu podstawowego nazwanego pedagogik ogln musz by podjte nastpujce tematy: Jzyk pedagogiki prba budowania systemu kategorialnego rnych odmian pedagogiki wspczesnej w kontekcie mapy pojciowej pedagogiki tradycyjnej.

Cywilizacyjno-kulturowe uwarunkowania: 1 powstania i ewolucji tosamoci pedagogiki, 2 zmiany relacji pomidzy teori a praktyk edukacyjn, 3 wielo wspczesnych pedagogii i zrnicowania ich recepcji.

Filozoficzne problemy wychowania ontyczne i aksjologiczne. Teoretyczne i metodologiczne problemy bada nad procesami edukacyjnymi oraz dyskursami edukacyjnymi i dyskursami o edukacji. Schulz Wykady z pedagogiki oglnej. Perspektywy wiatopogldowe w wychowaniu, t. Toru , UMK. Zakres i tre programu pedagogiki oglnej jako przedmiotu kierunkowego na II stopnia ksztacenia obok takich przedmiotw, jak: pedagogika porwnawcza, andragogika, pedeutologia, wspczesne problemy psychologii i wspczesne problemy socjologii obejmuje kompleksy tematyczne wymienione w definicji pedagogiki oglnej.

Cel dydaktyczny programu pedagogiki oglnej zosta okrelony nastpujco: Opanowanie podstawowej wiedzy o rozwoju pedagogiki i praktyki edukacyjnej w tym take owiatowej oraz rozumienie zmiennoci i zoonoci relacji pomidzy teori a praktyk edukacyjn stanowi powinno podstaw do ksztatowania umiejtnoci: 1 poprawnego posugiwania si kategoriami pojciowymi wspczesnej pedagogiki oraz umiejtnoci i budowania mapy pojciowej dla wybranych orientacji pedagogicznych i pedagogii, 2 poprawnego formuowania problemw praktycznych oraz tworzenia dyrektyw i projektw praktycznego dziaania, 3 formuowania problemw badawczych osadzonych w kontekcie filozoficznym, teoretycznym i historycznym.

Wanymi elementami strukturalnym tego podrcznika uatwiajcymi realizacj tak sprecyzowanych wymaga programowych s: 1. Sownik terminw definicje s cytowane lub konstruowane w tekcie podrcznika w najbardziej do tego stosownych miejscach.

Wzgldnie pena mapa pojciowa wspczesnej pedagogiki oglnej znajduje si w Sowniku kategorii pojciowych. Do korzystania ze sownika maj zachca pojcia wyrnione tustym drukiem. Zadaniem definicji jest ograniczanie oraz likwidowanie moliwych deformacji poznawczych i zakce komunikacyjnych w umysach osb, ktre zechc z tego podrcznika korzysta. Przykadowe sformuowania problemw badawczych i problemw praktycznych po poszczeglnych rozdziaach podrcznika w czci II zostay przygotowane z intencj zachcenia odbiorcw podrcznika do samodzielnej kontynuacji procesu poznawczego, poszukiwania nowych kontekstw filozoficznych, teoretycznych i historycznych oraz tworzenia koncepcji teoretyczno-metodologicznych badania wanych problemw, ale take projektw zmian w edukacji i systemie owiaty oraz dyrektyw bardziej skutecznego praktycznego dziaania edukacyjnego.

Bibliografia najwaniejszych podrcznikw z zakresu pedagogiki oglnej zostaa podana we wstpie. Podrczniki wymienione we wstpie, bibliografie cytowanych prac odnoszce si do poszczeglnych rozdziaw maj umoliwi samodzielne studiowanie w obszarze wyodrbnionych kompleksw tematycznych. Podstawowym jednak zaoeniem mojego punktu patrzenia na pedagogik ktrej przedmiotem opisu, wyjaniania i interpretacji jest szeroko pojmowana praktyka edukacyjna jest przekonanie, e pedagogika jako dyscyplina naukowa moe mie.

To podstawowe zaoenie konstytuujce struktur niniejszego podrcznika, a jego tre znajduje uzasadnienie w rys. Rysunek 1. Miejsce teorii pedagogicznej i praktyki edukacyjnej wrd najwaniejszych dziedzin kultury oraz ich zwizek z tosamoci osobnicz i spoeczn Najwaniejsze tezy, ktre mona wyprowadzi na podstawie rys. Teorie opisujce, wyjaniajce i interpretujce zjawiska, wydarzenia, procesy, mechanizmy edukacyjne s takim samym wytworem obecnym w przestrzeni kultury jak spoeczna praktyka edukacyjna w postaci pedagogii.

Obie dziedziny kultury nauk i edukacj czy zakorzenienie w kulturze tego samego terytorium i czasu historycznego. Wszystkie dziedziny kultury dostarczaj danych, informacji i wiedzy oraz wzorw dziaania, z ktrych jednostka buduje swoje poczucie tosamoci indywidualnej, a grupy spoeczne swoj wiadomo spoeczn, bdc spoiwem pozwalajcym i umoliwiajcym przezwycianie naturalnych procesw destrukcji lub w pewnych okresach dominowanie procesw destrukcji.

Teorie naukowe jako wytwory kultury nie mog by zawaszczane przez depozytariuszy kapitau jakiejkolwiek dyscypliny naukowej. Kada z dziedzin kultury stanowi kapita, ktry moe by wykorzystany w rnym stopniu i do rnych celw w procesie uczenia si, a zatem take w procesie studiowania pedagogiki.

Pedagogika jest wic nie tylko dyscyplin naukow, ale musi mie swoj praktyk w wytwarzaniu wiedzy, misj konstruowania pedagogicznego sensu edukacji. Wielk wag w tym podrczniku przywizuj take do cytatw. S to najczciej wypowiedzi wielkich humanistw, poniewa goszone przez nich idee powinny dobrze suy podmiotom edukacji w debacie na temat pedagogicznego sensu edukacji. Czytelnika wprowadzaj w podrcznik cytaty dwch filozofw, ktrzy wnieli wielki wkad w rozumienie wiata wielkiej zmiany.

Hannah Arendt przyja perspektyw waciw cywilizacji Zachodu, a Jzef Tischner perspektyw lokaln Polski, powracajcej do wiata cywilizacji Zachodniej. Obydwa cytaty dotycz szczeglnej misji profesjonalnych kreatorw praktyki edukacyjnej, w ktrej rwnie mieszcz si twrcy wiedzy pedagogicznej jako autorzy ksiek dla nauczycieli-wychowawcw niezalenie od posiadanych certyfikatw, wybieranych specjalnoci i specjalizacji.

Uprzedzajc jednak zarzut o utopijnoci mylenia o nauczycielach-wychowawcach w kategoriach misji, zamiast powszechnie obowizujcych kategorii instytucjonalizacji, chc ju we wstpie zaznaczy, e w moim gbokim przekonaniu utopia w przestrzeni rozwoju zawodowego nauczyciela-wychowawcy jest miar jego etycznoci, natomiast promowanie i afirmacja utopii wszelkich pedagogii w podrcznikach pedagogiki jest miar instrumentalizacji pedagogiki i jej wczenia si w proces manipulowania wiadomoci spoeczn poprzez stosowne do tych interesw ksztacenie nauczycieli-wychowawcw.

Chcc uprzedzi zarzut o nadmiar cytatw, posu si argumentem, e moj intencj jest zachcenie czytelnika do signicia po tekst autorski, oryginalny, zgodnie z zasad, e istniej zobowizujce teksty, bdce inspiracj dla wielu pokole. W Katedrze Pedagogiki Oglnej i Porwnawczej w kwestii cytowa. Pisze ona, e cytuje si nie tylko po to, aby stworzy wraenie rozmowy i dialogu z cudzymi tekstami, ale take wtedy: gdy sdzimy, e cytat odda lepiej nasze myli , ni gdybymy czasem sami je formuowali; take wtedy, gdy pewne problemy si przeczuwa A.

Wyka, , s. Jeszcze jednym argumentem, niezwykle wanym dla autora podrcznika pedagogiki oglnej, uzasadniajcym cytowanie jest fakt, e pedagogika przez dziesiciolecia bya obszarem zawaszczania tradycyjnych sensw i znacze kultury symbolicznej.

Liczne cytowania maj jednoczenie wskazywa punkty oparcia i ich kulturowe konteksty umoliwiajce trudny proces przezwyciania zjawiska nowomowy we wspczesnym myleniu i mwieniu o edukacji.

W tym sensie moemy powiedzie, e pedagogika oglna ma do odegrania szczegln rol w przywracaniu kulturowo uzasadnionych sensw i znacze ideom i kategoriom pojciowym, przyczyniajc si tym samym do ograniczania deformacji poznawczych w sprawie edukacji oraz zakce w spoecznym dyskursie podmiotw edukacji. Nie oznacza to oczywicie zamknicia jzyka wspczesnej pedagogiki na nowe idee, sensy i znaczenia w dyskursie o edukacji. Mam nadziej, e podrcznik speni te rol pragmatyczn, dajc studentom wiksze poczucie bezpieczestwa w sytuacjach, ktre wymagaj sprawdzenia efektw studiowania.

Zgodno treci podrcznika z zapisem w standardach ksztacenia w zakresie pedagogiki gwarantuje taki zakres danych, informacji i wiedzy, ktry powinien wystarczy do uzyskania zaliczenia i zdania egzaminu z przedmiotu nazwanego pedagogik ogln.

Nie ogranicza on jednak w aden sposb inicjatywy samodzielnego poszukiwania danych, informacji i wiedzy przez studenta. Mam natomiast nadziej, e podana literatura oraz wskazane obszary dyskursywnoci powinny raczej zachca uczestniczcych w procesie studiowana do kreowania samodzielnych obszarw poszukiwa i bada. Podrcznik zosta podzielony na trzy czci. Cz I zawiera rozdziay, w ktrych staraam si opisa trzy obszary zmian, jakie dokonay si w tym samym kontekcie kulturowym.

Kopaliski Sownik wydarze, poj i legend XX wieku. Warszawa , s. Cz II przedstawia dorobek wspczesnej pedagogiki oglnej w zakresie najwaniejszych problemw kompleksw tematycznych , ktre s wpisane w zakres bada tego dziau pedagogiki. Cz III rejestruje debat, ktra miaa miejsce w ostatnich dziesicioleciach w obszarze niemieckojzycznym i w Polsce.

Jest to debata uczonych tworzcych rodowisko depozytariuszy kapitau pedagogiki jako dyscypliny naukowej, ktre jest odpowiedzialne za jako wiedzy naukowej o edukacji oraz ofert studiowania konstruowan na podstawie wiedzy i wynikajcych z niej problemw badawczych. Perspektywa teoretyczna jest dominujcym kontekstem w czci II, w ktrej zostay przedstawione najwaniejsze problemy zwizane z: skutkami przeomu cywilizacyjnego pnej nowoczesnoci dla dokonujcej si zmiany kulturowej, szczeglnie w dwch dziedzinach edukacji i pedagogice jako dyscyplinie naukowej wytwarzajcej wiedz o edukacji; zmian zwizkw i relacji pomidzy teoriami naukowymi a spoeczn praktyk edukacyjn w sytuacji przechodzenia od adu totalitarnego do adu demokratycznego oraz od gospodarki planowej do gospodarki rynkowej, a w kulturze od zideologizowanej kultury realnego socjalizmu do zachodniej kultury pnej nowoczesnoci; zmian jzyka pedagogiki, ktra koresponduje ze zmian przedmiotu jej bada oraz zmian paradygmatu bada, a zmiany te spowodowane zostay procesem przechodzenia pedagogiki od ortodoksji ku heterogenicznoci; zmian modelu wytwarzania wiedzy, ktry byby do zaakceptowania przez depozytariuszy kapitau nauki, poniewa wpisywaby si w zasady i reguy nauk humanistycznych.

Kady z rozdziaw zosta poprzedzony dokadnym sformuowaniem tematu oraz problemu wyraonego w postaci pytania lub pyta, ukierunkowujcych treci poszczeglnych rozdziaw.

Kady rozdzia koczy si take zestawem pyta. Bibliografia cytowanych prac dotyczcych poszczeglnych rozdziaw znajduje. Pytania i bibliografia maj zachci do samodzielnego studiowania problemw, poszukiwania odpowiedzi na zadane pytania, tworzenia wasnych koncepcji badawczych i wykorzystania wiedzy do rozwizywania szczegowych problemw praktycznych W czci I i III dominuje raczej perspektywa filozoficzna i historyczna, bez ktrej trudno byoby opisa, wyjani i zinterpretowa stan i kondycj pedagogiki wspczesnej oraz podj dyskurs w sprawie pedagogicznego sensu edukacji wspczesnej.

Te czci nie zawieraj pyta i zada do rozwizania, aby nie tworzy ogranicze w budowaniu wasnych narracji o przeszoci i nie narzuca przedwczenie ram dyskursowi, ktry z pewnoci wkrtce zostanie podjty.

Wybr pokazuje tropy i kierunki moliwej refleksji oraz punkty oparcia. Staraam si podkreli ide dyskursywnoci, przywoujc liczne cytaty z wanych tekstw oraz myli, ktre wywary znaczcy wpyw na ksztatowanie wiadomoci spoecznej. Cz I organizuj nastpujce kategorie pojciowe: wiedza nauka uczenie si. Cz III zostaa powicona rekonstrukcji procesu ewolucji wiadomoci filozoficzno-teoretyczno-metodologicznej pedagogiki w ostatnich dwch stuleciach, czyli w XIX i XX wieku.

W czci III akcentowane jest otwarcie pedagogiki na przeobraenia, ktre zaistniay na przeomie XX i XXI wieku, bdce w Polsce nie tylko odpowiedzi na zmiany w obszarze kultury zwizane z ksztatowaniem si spoeczestw postindustrialnych.

Chciaabym zachci Czytelnikw do zainteresowania si problemami pedagogiki w kontekstach, ktre w tym podrczniku zostay w zasadzie pominite. Pierwszym z nich jest kontekst biograficzny. Mona rwnie rekonstruowa stan pedagogiki, opierajc si na pracach doktorskich, habilitacyjnych i profesorskich, bdcych przepustk do wejcia w grono depozytariuszy kapitau pedagogiki jako dyscypliny naukowej. Moliwe wydaje si te stworzenie swoistej mapy rnych orientacji, ktre byy i s obecne w polskich rodowiskach akademickich.

Wzorem mog by dwie prace, napisane przy zastosowaniu innej metodologii, a mianowicie: 1 Wincenty Oko, Wizerunki sawnych pedagogw polskich, Warszawa , WSiP wyd. Kwiatkowski red. W tym kontekcie waniejsze jest moim zdaniem otwieranie pl badawczych i spoecznych dyskursw o edukacji ni ich zamykanie. W ten sposb usprawiedliwiam si przed Czytelnikami, ktrzy w tym podrczniku chcieliby poszukiwa odpowiedzi na pytanie: Co i jak naley zrobi, aby powsta czowiek okrelonej jakoci?

Rozumiem rwnie sens tych oczekiwa i roszcze, poniewa ich spenienie nie tylko dawaoby poczucie sprawstwa kwalifikacji , ale pozwalaoby na wyczenie si z odpowiedzialnoci za poziom racjonalnoci w swoim myleniu oraz odpowiedzialnoci za skuteczno swoich dziaa.

Skonna jestem opisywa podmioty edukacji metafor aktora, a proces edukacji metafor teatru nie systemu, ktry moe by w peni zaprojektowany, kontrolowany i poddany waluacji. Pomidzy tymi dwoma kracami jest miejsce na autonomi podmiotw edukacji, do opisania ktrej autor tej typologii wykorzystuje takie terminy, jak: arbiter tumacz araner obserwator. Przygotowujc ten podrcznik, staraam si zachowa zaangaowania etyczne waciwe autonomii.

Jeeli nie udao mi si zrealizowa swojego zamierzenia i tekst nie odzwierciedla przedstawionych intencji, to pena odpowiedzialno za to spoczywa oczywicie na autorze. Kwieciski, Pomidzy autonomi a zaangaowaniem wprowadzenie do debaty. W: Forum Owiatowe , nr 2. Cz I Edukacja i pedagogika w warunkach zmiany kulturowej Wiedza jest jedna, a jej podzia na dziedziny jest ustpstwem na rzecz ludzkiej niedoskonaoci. Cytuj za: D. Myers Psychologia spoeczna. Pozna: Wydawnictwo Zysk i S-ka, s. Rozdzia 1 Wytwarzanie wiedzy pedagogicznej i studiowanie pedagogiki w spoeczestwie opartym na wiedzy Zdaniem autorw raportu Rady Klubu Rzymskiego zatytuowanego Pierwsza rewolucja globalna.

King, Schneider, , s. Gwatowno aktualnego przejcia jest czynnikiem bardziej traumatogennym, poniewa zmiana ta dokonuje si w czasie wielokrotnie krtszym ni poprzednio. Szczeglne przyspieszenie i w zwizku z tym natenie traumy obserwujemy w krajach postkomunistycznych, ktre w ow zmian formacyjn i cywilizacyjn wchodz z prawie pwiekowym opnieniem.

Zasadniczym czynnikiem sprawczym aktualnej zmiany jest zjawisko nazywane rewolucj informatyczn. Rozwj technik i technologii informatycznych w XX wieku sprawi, e aktualnie mamy do czynienia z cywilizacj nadmiaru danych, informacji i wiedzy, ktr przecitny czowiek moe odbiera jako chaos informacyjny, relatywizm poznawczy, etyczny i estetyczny, anarchi, utrat dotychczasowych punktw oparcia w poznawaniu i wartociowaniu.

Szestow Warszawa: Wyd. Koncepcja spoeczestwa opartego na wiedzy zwizana jest z krytyk modernizmu jako koncepcji wiata wykreowanej przez rewolucj industrialn. Mona nawet zaryzykowa twierdzenie, e to koncepcja wiata postindustrialnego Daniela Bella i Alaina Touraine stworzya swoisty kontekst dla powstania koncepcji pnej nowoczesnoci, znanej z prac Zygmunta Baumana, ktr w latach siedemdziesitych i dziewidziesitych rozwinli Anthony Giddens, Scott Lash i Ulrich Beck.

W tym kontekcie budowanie spoeczestwa opartego na wiedzy ma by strategi sprzyjajc lepszemu radzeniu sobie ludzi i grup spoecznych z zagroeniami generowanymi przez wiat wspczesny. Podstawowa teza zwolennikw budowania spoeczestwa opartego na wiedzy zawarta jest w przekonaniu, e najbardziej autentyczn rzeczywistoci realnoci s praktyki spoeczne, czyli to, co ludzie naprawd myl i czyni, posiadaj i kreuj, a co z kolei wcale nie musi by zgodne z tym, co mwi i deklaruj.

W nowej formacji spoecznej, ksztatowanej przez rewolucj informatyczn, pojawia si te nowa forma kapitau, obok takich, jak: ziemia, surowce, pienidze i ich ekwiwalenty, rodki produkcji, techniki i technologie.

T now form kapitau staje si wiedza, a mwic za Alvinem Tofflerem dostp czowieka do danych i informacji oraz jako i poziom kompetencji zwizanych z ich przetwarzaniem w wiedz oraz umiejtnoci zwizane ze skuteczn dystrybucj danych, informacji, wiedzy, gwnie jednak skuteczno praktyk czcych si ze stosowaniem wiedzy, by czyni dziaania bardziej racjonalnymi.

W ten sposb w spoeczestwie opartym na wiedzy zrehabilitowana zostaje mdro Leksykon filozofii klasycznej, , s. Powstawanie formacji spoecznej opartej na wiedzy powoduje, e najnowsze podrczniki psychologii i socjologii zaczynaj si od rozdziau rozdziaw , w ktrym ich autorzy przedstawiaj swoj dyscyplin naukow w kontekcie wybranych teorii wiedzy.

Jestem przekonana, e wykorzystanie tych dowiadcze w konstruowaniu podrcznika akademickiego do studiowania pedagogiki oglnej bdzie poyteczne dla jego potencjalnych odbiorcw.

Niektre zmiany spowodowane powstawaniem spoeczestwa opartego na wiedzy Zakres zmian spowodowanych powstawaniem spoeczestwa opartego na wiedzy jest bardzo szeroki, zasygnalizowane wic zostan tylko te, ktre maj bezporedni zwizek z edukacj, a tym samym ze studiowaniem i uprawianiem pedagogiki.

Rozdzia 1. Wytwarzanie wiedzy pedagogicznej i studiowanie pedagogiki w spoeczestwie opartym na wiedzy. Najwaniejsz zmian spowodowan przez rozwj technologii informatycznej z pedagogicznego punktu widzenia jest zmiana struktury spoecznej. W spoeczestwie opartym na wiedzy kapita zwizany z jakoci i poziomem radzenia sobie czowieka z nadmiarem danych, informacji i wiedzy moe sta si rdem nowych nierwnoci. Jeszcze atwiej prowadzi polityk owiatow przy zachowaniu pozorw rwnoci, w wyniku ktrej nadmierny procent absolwentw poszczeglnych szczebli ksztacenia nie uzyska umiejtnoci i kompetencji, niezbdnych do swobodnego poszukiwania danych, informacji, przetwarzania ich w wiedz, stosowania wiedzy w dziaaniu oraz efektywnego uczestniczenia w procesach komunikacji werbalnej i niewerbalnej.

Rozwj technologii informatycznych powoduje te radykalne zmiany na rynku pracy. Zdecydowanie na skutek automatyzacji i robotyzacji zmniejsza si liczba osb, ktrych zatrudnienie jest niezbdne dla zapewnienia produkcji dbr materialnych. Wzrasta natomiast liczba miejsc pracy w szeroko rozumianych usugach, a autorzy wielu raportw midzynarodowych przewiduj, np. Biaa Ksiga Ksztacenia i Doskonalenia. Na drodze do uczcego si spoeczestwa , e najwicej osb znajdzie zatrudnienie w obszarze usug informatycznych, zwizanych ze zbieraniem i kodowaniem danych oraz informacji, ich przetwarzaniem i wytwarzaniem wiedzy oraz dystrybucj danych, informacji i wiedzy.

Najpeniej i najostrzej skutki zmian zwizanych z wiedz zostay przedstawione w raporcie francuskiego filozofa postmodernistycznego Jeana-Francois Lyotarda Dowodzi on, e charakterystyczn cech wspczesnego stanu wiedzy jest upadek wielkich narracji metanarracji , ktre byy dotd punktem oparcia i odniesienia dla wszelkiej wiedzy.

Uchylenie ich wanoci spowodowao rozbicie wzgldnie dotd jednolitej wizji wiata, ktra nadawaa sens sporom i dziaaniom ludzi. Fakt upadku wielkich narracji mia swoje konsekwencje, ktre ujawniy si w uznawanych i akceptowanych dotd praktykach konstruowania i upowszechniania wiedzy. Swobodne korzystanie z technik i technologii informatycznych zostao nam dane dopiero po roku , a waciwie dopiero po zlikwidowaniu Gwnego Urzdu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk, ktry sterowa dostpem do danych, informacji i wiedzy z nadania politycznego przez ponad czterdzieci lat.

W krtkim czasie kilkunastu ostatnich lat pokolenie dorosych Polakw musiao wic w przyspieszonym tempie podj trud opanowania nowoczesnych technik i technologii informatycznych zwizanych z komputeryzacj, a szczeglnie korzystaniem z dobrodziejstw internetu. Nie wszyscy temu wyzwaniu podoali. Jej organizator i przewodniczcy, prof. Bogdan Suchodolski , s. Autorska diagnoza, e: wiat wspczesny charakteryzuje si szczeglnie ostrym nasileniem kryzysu w obrbie spoecznego widzenia rzeczywistoci jako zespou wartoci; cywilizacja okazuje si wartoci zagroon i wymagajc rekonstrukcji.

Po raz pierwszy kondycja pedagogiki zdaje si ulega istotnemu zachwianiu, po raz pierwszy bowiem pedagogika i praktyka wychowawcza trac stay punkt odniesienia Suchodolski, , s. Spoeczestwo oparte na wiedzy nie moe zatem kultywowa tradycyjnych pogldw i przekona o charakterze wiatopogldowym, ktre byy kryterium standaryzacji wiedzy, charakterystycznej dla industrialnych spoeczestw o strukturze hierarchicznej.

Podstawowe problemy zwizane z wytwarzaniem wiedzy pedagogicznej i studiowaniem pedagogiki s problemami o charakterze epistemologicznym. Problem wiedzy w kontekcie niektrych twierdze wspczesnej epistemologii Wspczeni filozofowie przyjmuj, e wiedza gr. Przyjcie tej definicji sytuuje dalsze rozwaania w perspektywie poznawczej, ktrej charakterystyczn cech jest przezwycienie dominacji scjentyzmu, rozumianego jako zesp tez dotyczcych spoecznej wartoci nauki i metody naukowej Amsterdamski, , s.

Nie oznacza to jednak negacji scjentyzmu ani odrzucenia orientacji pozytywistycznej w badaniach naukowych. W omwieniu problemu wiedzy wykorzystam fragmenty ksiki O zmianach w edukacji Hejnicka-Bezwiska Od informacji do mdroci. Zmiany edukacyjne w wietle wspczesnej humanistyki, rozdz.

Zaoenie o jednoci wiedzy sprawio, e podstawowym problemem wspczesnej epistemologii stao si przezwycienie dualizmu poznania podmiotu-przedmiotu. Dualizm ten jest dziedzictwem nowoczesnego modelu nauki naukowoci, racjonalnoci.

Sytuuje si on w micie wiedzy naukowej jako wiedzy obiektywnej i pozytywnej, ktra w bliej nieokrelonej przyszoci uwolni ludzko od takich plag, jak: choroby, staro, bieda, niedostatek, nierwnoci, brak poczucia szczcia, a nawet mier. Jerzy Kmita twierdzi, e nauka nie ma monopolu na poznanie i racjonalno, poniewa Kady ukad materialny, ktry zachowuje si wobec swego otoczenia selektywnie, jest zarazem ukadem poznajcym, odbierajcym sygnay o otoczeniu i wykorzystujcym je w swej aktywnoci samosterujcej Kmita, , s.

Jest to bardzo wane twierdzenie dla demistyfikacji mitw zwizanych z poznaniem naukowym, ktre zostan omwione pniej. Przezwycienie dualizmu podmiotu-przedmiotu poznania otwiera drog do uznania teorii Petera L. Drugim wanym problemem wspczesnej epistemologii jest inne spojrzenie na zwizek poznania wiedzy z dziaaniem. Konsekwencj zakwestionowania dualizmu podmiotu-przedmiotu poznania i uznania, e wszyscy jestemy podmiotami poznajcymi, chocia poznajcymi nie tak samo, jest zapocztkowanie procesu przezwyciania opozycji midzy poznaniem a dziaaniem.

We wspczesnej epistemologii nie znajduje zatem uzasadnienia rozpowszechnione mniemanie, wyraajce si w lekcewaaniu teorii oraz negacji jej przydatnoci do rozwizywania problemw praktycznych. Przywoane dane mog by wskanikiem utrzymywania si stereotypu braku zwizkw teorii z praktyk w umysach studentw pedagogiki.

Przedstawiona teza znajduje potwierdzenie w badaniach nad wiedz podmiotw edukacji, midzy innymi nad potocznymi teoriami wychowania pedagogw, indywidualnymi teoriami nauczycieli, wiedz potoczn o edukacji, wiedz osobist o edukacji, ksztaceniu i wychowywaniu, stereotypami w myleniu, schematami poznawczymi, skryptami i innymi deformacjami poznawczymi.

Szerzej teoria spoecznego tworzenia rzeczywistoci w odniesieniu do edukacji zostanie omwiona w podroz. Intelektualne przezwycienie dualizmu podmiotu-przedmiotu oraz dualizmu poznania-dziaania pozwala na zupenie inne zdefiniowanie pedagogiki, ni to miao miejsce w pedagogice tradycyjnej.

Jeeli przyjmiemy, e: 1 kady czowiek jest podmiotem poznajcym, tzn. Ujmujc rzecz historycznie, naley zauway, e pedagogika nie stworzya praktyki edukacyjnej, istniaa ona wczeniej i moe funkcjonowa, a nawet rozwija si bez udziau nauki. Poszukiwanie odpowiedzi na pytanie o zwizki pomidzy pedagogik a praktyk edukacyjn zostanie podjte w rozdziale 5.

Z tak okrelonym przedmiotem bada wspczesnej pedagogiki oraz nowym typem relacji midzy teori pedagogiczn a praktyk edukacyjn koresponduje postulat Ireneusza Krzemiskiego , s. Oto jego wypowied: Wierz, e prawdziwym zadaniem takich nauk, jak psychologia i socjologia jest dostarczanie zwyczajnym ludziom intelektualnych narzdzi, pozwalajcych im lepiej zrozumie samych siebie, innych ludzi i wiat, w ktrym wsplnie yjemy.

Sdz ponadto, nader tradycyjnie, e nauka nie moe, niestety, ani uczyni ludzi po prostu szczliwymi, ani wyeliminowa za z rzeczywistoci spoecznej rzeczywistoci naszych wzajemnych stosunkw. Autor nie wymienia pedagogiki wrd tych nauk, ktre maj peni sformuowane zadanie wspomagania rozumienia siebie i wiata, aby racjonalniej dziaa. Mniemam jednak, e pedagogika nie istnieje w innym wiecie ni wymienione dyscypliny naukowe, o czym zreszt wiadcz zmiany w definiowaniu wspczesnego przedmiotu bada pedagogicznych.

W kontekcie zmian, ktre dokonay si w epistemologii, naley postawi zasadnicze pytanie o wspczesn wiedz o edukacji oraz wiedz o edukacji wytwarzan przez wspczesn pedagogik. Wspczesna wiedza o edukacji W kontekcie epistemologicznej tezy o przezwycieniu dualizmu poznawczego i tezy o przezwycieniu tradycyjnego zwizku pomidzy poznaniem a dziaaniem oraz uznaniu teorii spoecznego tworzenia rzeczywistoci Berger i Luckman, naley w procesie wytwarzania wiedzy pedagogicznej posugiwa si tak definicj edukacji, ktra koresponduje z wyej wymienionymi zaoeniami.

Definicja edukacji korespondujca ze zmianami, jakie dokonay si we wspczesnej epistemologii Warunek korespondencji speniaj definicje edukacji w szerokim znaczeniu, obejmujce swoim zakresem szczegowe procesy edukacyjne.

Definicje te mog rni si midzy sob treci, ktra jest zalena od przyjmowanych zaoe wiatopogldowych, filozoficznych oraz przywoywanego zaplecza teoretycznego. Leksykon, , s. W kontekcie tych definicji znajduje uzasadnienie rozpatrywanie procesu edukacji jako procesu caociowego, ujmowanego holistycznie, w ktrym mona wyodrbni wiele procesw szczegowych o bardzo zrnicowanej typologii. We wspczesnych zasobach leksykalnych funkcjonuj te inne definicje rnice si od zacytowanej treci i zakresem.

Jeeli chodzi o zakres, to wystpuj rwnie definicje o wszym zakresie, mwice o edukacji jako procesie zmian celowociowych, obejmujcych ksztacenie lub te ksztacenie i wychowanie.

Tak midzy innymi jest definiowane pojcie edukacji w encyklopedii Britannica. Edukacyjne procesy naturalnego rozwoju czowieka Obejmuj procesy naturalnego wzrastania i wrastania w kultur i grupy spoeczne. Rodzina w odniesieniu do tych procesw stanowi pierwsz i najwaniejsz agend, poprzez ktr jednostka wprowadzona zostaje w swoje indywidualne miejsce i czas historyczny.

Rodzina jako podstawowe i najwaniejsze rodowisko edukacyjne w adzie demokratycznym akceptujcym pluralizm podmiotw edukacji jest niezmiennie wanym obiektem bada pedagogicznych o charakterze diagnostycznym. Najwaniejsze wydaj si rnice rozpatrywane w kontekcie uwarunkowa i skutkw edukacyjnych, powodowanych przez zrnicowan ofert edukacyjn poszczeglnych typw rodzin.

W procesach naturalnego rozwoju czowieka podstawow kwesti jest te problem okrelany jako przestrze szans i ogranicze, ujawniajcych si na kontinuum pomidzy z jednej strony wyposaeniem, jakie jednostka przynosi na wiat w swoich genach, a z drugiej strony ofert kulturow, z ktr spotyka si dziki swemu rodowisku, a gwnie dziki swojej rodzinie.

Edukacyjne procesy uspoeczniania jednostki Realizowane s poprzez okrelon organizacj ycia spoecznego i instytucje tworzone do sterowania mechanizmami ycia spoecznego w rnych obszarach praktyki spoecznej.

Organizacja i instytucjonalizacja ycia spoecznego stanowi wany obiekt bada pedagogicznych nad warunkami i efektami holistycznie ujmowanych procesw edukacyjnych. W pastwie demokratycznym odpowiedzialno za edukacj jest zawsze rozoona w pewnych proporcjach, bdcych przedmiotem mediacji i uzgodnie politycznych, pomidzy: rodzin pastwo osoby agendy i instytucje wypeniajce obszar zwany przestrzeni spoeczn lub sfer publiczn.

Nowym obiektem bada staje si wic polityka owiatowa pastwa oraz uwarunkowania i skutki edukacyjne okrelonej historycznie i przestrzennie organizacji i instytucjonalizacji ycia spoecznego, w tym szczeglnie to, co wypenia i stanowi sens dziaa realizowanych w wolnej przestrzeni spoecznej.

Wskanikiem znaczenia edukacyjnych procesw uspoecznienia oraz wraliwoci rodowiska pedagogw na wspczesne wyzwania edukacyjne jest VI Zjazd Pedagogiczny, na ktrym jego uczestnicy zastanawiali si nad odpowiedzi na pytanie: Czy edukacja moe pomc uczyni sfer publiczn bardziej etyczn, a jej uczestnikw ludmi bardziej kooperatywnymi, tolerancyjnymi, krytycznymi, samorefleksyjnymi i racjonalnymi?

Edukacyjne procesy celowociowe Byy gwnym przedmiotem zainteresowa pedagogiki tradycyjnej w Polsce. Obejmoway procesy ksztacenia zajmuje si nimi do dzisiaj dydaktyka i wychowywania zajmuje si nimi wyodrbniona pniej teoria wychowania. Association scientific theories of educational practice. What directs teachers education program overall. Education, general pedagpgika its key areas: Show the different perspectives of specificity phenomena, events and facts educational and learning in the context of historical and cultural paradigmatic, narrative, transversal, discursive, holistic changes in the meaning of general pedagogy.

Reinforce the need for ogglna improvement and professional development and learning of these competencies that influence the development of personality. How ultimately understand the general pedagogy?

De Gruyter — Sciendo. Student can see the conditions shaping the form and content of education overall. This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are as essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website.

These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience. Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website.

These cookies do not store any personal information. Search for:. September 9, Medical admin 0. This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish.

Impuls dla tego rodzaju zainteresowa wyszed z pierwszego laboratorium psychologii eksperymentalnej prowadzonego przez Wilhelma Wundta miao to miejsce w r. Zacza wic powstawa pedagogika eksperymentalna dla ktrej w badaniach zjawisk pedagogicznych wane byy kluczowe metody nauk przyrodniczych. Uwaano tutaj e drog eksperymentu bdzie mona dokona rozwizania wszystkich zagadnie dotychczas uwaanych za pedagogiczne.

Metoda przyrodoznawcza okazaa si niewystarczajca i nie przystajca do nauk spoecznych. Zajmowaa si ona wic zwizkami przyczynowymi i ustalaa prawa, ktre nimi rzdz, ale pomijaa jednak istnienie celw. Dlatego w pocztkach XX w. III Na tym tle zacza rozwija si naukowa pedagogika normatywna, ktra stojc na bazie aksjologii staraa si naukowo i filozoficznie okreli cel i idea wychowania.

Pedagogika oglna wykad z Kolejnym etapem rozwoju refleksji pedagogicznej pedagogiki jest tak zwany okres pedagogiki czystej , w ktrym to okresie dono na bazie dostpnej wiedzy do syntez pedagogicznych. Tak wskazany tu rozwj refleksji pedagogicznych stanowi bowiem ukad rozwojowy dziaw pedagogiki. W ukadzie tym moemy wskaza 4 poziomy nakadajce si na siebie: Schemat pionowego wertykalnego ukadu dziaw pedagogicznych: IV poziom najwyszy to pedagogika teoretyczna z pedagogik ogln i innymi kierunkami i systemami pedagogicznymi filozofi wychowania, ktra w oparciu o zebrany materia empiryczny, eksperymentalny i normatywny, dostarczony przez poprzednie dziay zmierza do tworzenia oglnej teorii rzeczywistoci wychowawczej w ramach cech i kompetencji poszczeglnych dyscyplin, poszukujc zarazem jej podstaw, sensu i wartoci.

III poziom to pedagogika ktr S. Kunowski okrela jako pedagogik normatywn. Korzystajc z innych nauk takich jak: filozofia czowieka antropologia filozoficzna , aksjologia, teoria filozofia kultury, bada natur istot czowieka, wytwory kultury, rozwaa kwestie wiatopogldowe, a w ich wietle take wartoci, cele, ideay i normy, ktre powinny by uwzgldnione w wychowaniu, II poziom to pedagogika opisowa lub eksperymentalna, starajca si uoglni dowiadczenie i bada eksperymentalnie te prawa ktre rzdz zjawiskami fenomenami w wychowaniu.

Mog one by czy te s ujmowane od strony biologicznej, psychologicznej, socjologicznej, kulturowej lub mog opisywa ich okolicznoci i sposoby przejawiania si. I poziom s to konkretne dowiadczenia wychowawcze i dydaktyczne rodzicw, wychowawcw, nauczycieli, czyli praktyka wychowawcza. Jest to pedagogika na poziomie praktyki i konkretnej empirii. Obok spojrzenia na ukad poszczeglnych dziaw pedagogicznych w ujciu pionowym moemy wyrni dziay o budowie poziomej horyzontalnej. Rnica pomidzy propozycj pierwsz a drug polega na tym, e w ujciu wertykalnym przy wyrnianiu poszczeglnych dziaw, gwn rol odgrywaj sposoby uzyskiwania wiedzy i ich stosowania, w drugim natomiast horyzontalnym zwraca si uwag na zakres omawianej problematyki.

Dalej moemy mwi o oglnym zakresie badaniu oraz zakresach szczegowych. Oglne dyscypliny pedagogiczne Do dyscyplin o charakterze oglnym zaliczamy: Pedagogik ogln obejmuje wikszo podstawowych problemw wychowawczych, rozwaajc je w sensie oglnym, zwaszcza w perspektywie antropologiczno 0 filozoficznej.

Wikszo definicji pedagogicznych akcentuje jej zwizek z filozofi, chodzi tu bowiem o dyscyplin naukow ktra ma si zajmowa problemami wychowawczymi w kontekcie antropologicznym, aksjologicznym, kulturowym, spoecznym i psychologicznym , Kierunek, system teori wychowania po II wojnie wiatowej pedagogika oglna jako specyficzny sposb caociowego mylenia o wychowaniu zostaa zastpiona tzw. Teori wychowawcz. Szczegln rol odegra tu H. Muszyski, ktry wskazywa, i teoria wychowania jest wskim sposobem mylenia o pedagogice i wychowaniu i dotyczy gwnie ksztatowania okrelonych sfer osobowoci czowieka, zwaszcza w sferze emocjonalno motywacyjnej.

Zdaniem tego autora teoria wychowania jest nauk praktyczn, co oznacza e ma ona charakter zarwno empiryczny, jak i ideologiczny. Taki sposb rozumienia teorii. Posugiwano si tu rwnie pojciem system wychowania S. Kunowski , w podejciu tym analizowano proces wychowania w kategoriach celw, rodkw i metod wychowawczych wskazujc na racjonalne kryteria w ich okreleniu.

Podkrelano tu rwnie rol instytucji wychowawczych , Filozofi wychowania i nauczania w odniesieniu do podstawowych problemw zwizanych z wychowaniem, podstawowe pytanie badawcze w wypadku filozofii wychowania i takiego ujcia nie brzmi jak wychowywa i ani jak przebiega wychowanie, lecz co to w ogle jest wychowanie,, czym jest nauczanie i czy naley wychowywa w ogle.

Pierwsza grupa pyta jak wymaga odniesienia do nauk szczegowych, druga grupa pyta czy s to typowe pytania podejmowane z perspektywy filozoficznej, w tym wypadku waciwe dla filozofii wychowania , Polityk owiatow jest to dyscyplina naukowa realizowana w kontekcie wychowania, ktra dostarcza teoretycznych podstaw dla dziaa politycznych, w dziedzinie owiaty i wychowania. Pedagogiki szczegowe ujmuj poszczeglne dziedziny i aspekty wychowania, miejsca i okolicznoci, oraz problemy na ktre w ujciu globalnym kryteria.

Pierwsze kryterium to kryterium wieku i rozwoju. Wymienia si tu 5 typw pedagogicznych: Pedagogik prenataln, Pedagogik dziecka pedologi , Pedagogik modziey hebagogik , wskazuj dyscypliny o charakterze oglnym. Pedagogiki szczegowe dziel si na rne dyscypliny, wyrnione w oparciu o rne. Pedagogik dorosych andragogik , Pedagogik ludzi starszych gerontologi , Pedagogik specjaln. Drugie kryterium ze wzgldu na osoby, miejsca i instytucj powizane z dziaalnoci pedagogiczn: Pedagogika przedszkolna, Pedagogika wczesnoszkolna, Pedagogika szkolna, Pedagogika uniwersytecka, Pedagogika instytutw, ruchw i stowarzysze, Pedagogik nauczycielsk pedeutologi.

III kryterium okrelonych sytuacji i stosunkw midzyludzkich: Pedagogika opiekucza, Pedagogika spoeczna, Pedagogika kultury, Pedagogika przemysowa, Pedagogika rolnicza, Pedagogika wojskowa, Pedagogika lecznicza, Pedagogika wczasw i czasu wolnego, Pedagogika religii, Pedagogika pracy.

Typologia subdyscyplin pedagogicznych propozycja Polskiej Akademii Nauk z roku : I. Podstawowe dyscypliny pedagogiczne z nastpujcymi naukami : pedagogika oglna, historia owiaty i wychowania oraz doktryn pedagogicznych,. III Dyscypliny pedagogiczne odpowiadajce obszarom dziaalnoci pedagogika spoeczna, pedagogika kultury, pedagogika pracy, pedagogika zdrowia, teoria wychowania technicznego, teoria wychowania obronnego, pedagogika czasu wolnego i rekreacji.

IV Dyscypliny pomocnicze i z pogranicza: pedagogika porwnawcza, pedeutologia, czowieka:. Typologia Teresy Hejnickiej Bezwiskiej: I wedug kryterium metodologicznego stopnia oglnoci : pedagogika oglna w znaczeniu tradycyjnym, pedagogiki szczegowe. II wedug celw czynnoci wychowawczych: dydaktyka powodowanie zmian w sferze intelektualnej , teoria e wychowania powodowanie zmian w sferze emocjonalnej , III wedug kryterium wieku: pedagogika przedszkolna, pedagogika modszego wieku szkolnego, pedagogika szkolna, pedagogika dorosych, IV wedug kryterium rodzaju dziaalnoci: pedagogika obronna, pedagogika rekreacji, pedagogika dziaalnoci kulturalnej, pedagogika sportu, pedagogika opiekucza, pedagogika pracy,.

V wedug kryterium defektw rozwojowych i dewiacji: pedagogika resocjalizacyjna, pedagogika rewalidacyjna, pedagogika penitencjarna, oligofrenopedagogika, surdopedagogika i inne. VI wedug podejmowanych problemw badawczych: politologia owiaty, pedagogika spoeczna, pedagogika ksztacenia zawodowego, pedagogika specjalna, pedagogika porwnawcza, pedagogika systemw owiatowych, pedeutologia i inne.

Autorka powyszego podziau podkrela istniejc wielo kryteriw i trudno znalezienia klasyfikacji, ktra satysfakcjonowaaby wszystkich. Na tym tle coraz wyraniej podnosi si postulat nie tyle dzielenia pedagogiki na nowe dziay i dyscypliny, lecz odwrotnie, integracji wchodzcej w ni dziaw i subdyscyplin. Przykadem takiego podejcia minimalizujcego istniejce typologie moe by podejcie niemieckiego pedagoga Dielera Lenzena r. Drugie pole obejmuje niektre kierunki zawodw pedagogicznych, ktre coraz czciej i zazwyczaj zmierzaj do okrelonej specjalizacji zawodowej, Trzecie pole wskazuje na konkretne miejsca, instytucje i obszary gdzie odbywa si wychowanie i gdzie s zbierane dowiadczenia, ktre rwnie doprowadzaj do powstania odrbnych specjalizacji zawodowych wrd pedagogw i dalej si wyodrbniaj poszczeglne dyscypliny pedagogiczne.

Jest to wizja szerokiego rozumienia pedagogiki jako nauki spoecznej, pedagogiki, ktra zawsze pozostaje w powizaniu z rnorodnymi naukami spoecznymi. Stefan Kunowski wymienia tutaj:.

Ekonomika owiaty i ksztacenia, Demografia, Cybernetyka, Prakseologia nauka o skutecznym dziaaniu , Logika z metodologi nauk i naukoznawstwem, Estetyka nauka o piknie , Etyka nauka o moralnoci. W najszerszym ujciu przez edukacj rozumie si og oddziaywa sucych formowaniu si zdolnoci yciowych czowieka.

Tak okrelana praktyka edukacyjna jest pojciem szerokim i mocno zrnicowanym pedagogika bowiem w takim ujciu ma za zadanie opisywa, wyjania i rozumie rnorakie formy praktyki edukacyjnej. W tym kontekcie wanym obszarem bada pedagogicznych s polityczne, spoeczne i kulturowe uwarunkowania praktyki edukacyjnej zwaszcza instytucjonalnej , oraz odkrywanie nierwnoci w dostpie do owiaty i diagnozowanie innych patologicznych zjawisk towarzyszcych praktyce edukacyjnej.

Ostatecznie te pedagogika bada edukacyjne oddziaywanie mediw, kultury popularnej, rodziny oraz grup rwieniczych. Pedagogika jest dziedzina zoon z wielu subdyscyplin naukowych, zajmujcych si rnymi obszarami praktyki edukacyjnej. Wyczerpujc i najbardziej aktualn propozycj podziau pedagogiki na subdyscypliny przedstawi Stanisaw Kawula sformuowa On siedem kryteriw klasyfikacji porzdkujcych wspczenie wyrniane szczegowe dziedziny pedagogiki jako nauki: 1.

Mog to by wic cele w ktrych chodzi o uksztatowanie zdolnoci logicznego mylenia, w tym i podobnymi procesami zajmuj si dydaktyka. Inne cele mog by zwizane z ksztatowaniem umiejtnoci podejmowania decyzji moralnych, bo takimi zagadnieniami zajmuj si teoria wychowania.